Empati Kapasitemiz Aslında Bizi Kendimizden Kurtarabilir mi? ‹ Edebiyat Merkezi

Hep sahip olamadıklarımızı isteriz. A Meraklı geçen ayki konuk bana daha fazla insan empatisi sağlayabilecek yapay zeka istediğini söyledi. Ama sadece biz insanlar empati sahibiyiz. Başkalarının duygularını anlamak ve paylaşmak bizim süper gücümüzdür. Ve yarının her yerde bulunan akıllı makineler çağında, bizi robot kuzenlerimizden ayıracak tek şey bu.

Bir “süper güç” olarak empati fikri, Meraklı yazarı Toby Walsh tarafından geçen hafta Kötü Davranan Makineler: Yapay Zekanın Ahlakı, yapay zeka konusunda dünyanın önde gelen uzmanlarından biri. Süper gücümüz gerçekten empati ise, diye soruyor Walsh, o zaman neden bilgisayarlara empatik olmayı öğretmeye çalışıyoruz?

Empatiyi neden dışarıdan temin etmeye çalışıyoruz sorusunun cevabı elbette paradır. Yapay zekanın kutsal kâsesi, başkalarının duygularını anlayabilen ve paylaşabilen algoritmalar oluşturarak insanları taklit ediyor. Taklitte ciddi para, trilyonlarca ve trilyonlarca dolar var. Ancak diğer teknolojik kutsal kaseler gibi – sosyal ağlardan kripto paraya kadar – insan dışı empatiyi icat etme arayışı muhtemelen iyi bitmeyecek.

Toby Walsh, 2062 yılına kadar “AI’nın yarattığı dünya” dediği bir dünyada yaşayacağımıza inanıyor. Walsh’ın kurgusal olmayan vizyonunu okuyabilirsiniz. 2062. Ya da okuyabilirsiniz Klara ve Güneş, Kazuo Ishiguro’nun makineleri empatik hale getirmeye çalıştığımız bir dünyanın kurgusal versiyonu. 2021 Ishiguro’nun tekno-distopyasıyla ilgili en ürkütücü şey, aşinalıktır. “AI’nın yarattığı” sözde fütürist dünya çok uzakta değil. 2062, korkarım 2062’den çok önce gerçekleşecek.

Ama kaçınılmaz değil. Teknoloji girişimcilerinin empatik algoritmaların kutsal kasesini kovalamaları gibi, Big Tech’in akıllı hümanist eleştirmenleri de empati fikrini yeniden gözden geçiriyorlar. Bir sık Meraklı Örneğin konuk Sherry Turkle, bir süredir empati kurmanın tehlikeleri konusunda uyarılarda bulunuyor. Bir başka Silikon Vadisi hümanisti Jaron Lanier, bana girişimcilerin müşterilerini zengin etmek taklit etmeye çalışmak yerine insan empatisini mümkün kılarak.

Potansiyel olarak sadece gezegeni ve diğer türleri değil, kendimizi de yok etmek için kendimizi doğanın üzerine çıkardık.

Ve empati fikrini tekrar gözden geçirenler sadece Lanier ve Turkle gibi teknoloji eleştirmenleri değil. Pulitzer ödüllü bilim yazarı Ed Yong’un yeni bir çok satan kitabı var, Muazzam Bir Dünyabize hayvanların dünyalarını nasıl algıladıkları ve hayal ettikleri ile tanıştırıyor. Yong’un aydınlatıcı çalışması, diğer yaratıklarla radikal bir empati biçimi olarak okunmalıdır. Hayvanlar, biz insanların empati geliştirmesine yardımcı olabilir, diye açıkladı Yong geçen hafta Meraklı.

Toby Walsh gibi Ed Yong da empatinin bizim süper gücümüz olduğunu savunuyor. Yong, diğer türlere ve doğaya karşı empatinin mevcut ekolojik çıkmazdan çıkmanın tek yolu olduğuna inanıyor. Diğer insanlara karşı empati, çağımızın diğer insan yapımı adaletsizlikleriyle yüzleşmenin en etkili yoludur. Diğer türlerin duyusal dünyası hakkında ileri görüşlü bir yazar olan Jackie Higgins, Meraklı geçen yıl eşit derecede yankılanan argümanlar yapmak için.

Jackie Higgins ve Ed Yong’un çalışmalarının, girişimcilerin türümüzü makinelere devretmeye çalıştığı bir AI çağında ortaya çıkması tesadüf değil. Teknoloji girişimcilerinin kutsal kâsesi insan empatisini taklit ediyorsa, o zaman en büyük arayışımız, makinelerin bizi etkili bir şekilde taklit edebildiği bir zamanda kendimize kim olduğumuzu hatırlatmaktır. Potansiyel olarak sadece gezegeni ve diğer türleri değil, kendimizi de yok etmek için kendimizi doğanın üzerine çıkardık. Hümanist alternatif, kendimize süper gücümüzü hatırlatmak için doğaya dönüş.

21. yüzyılın en kötü insanlarını, tabiri caizse korkunç derecede kötü davranan insanların, empatiden tamamen yoksun olduğunu kabul ediyor olmamız da tesadüf değil. Bu haftanın başlarında kitabın yazarıyla konuştum. Hollywood’un SonuKen Auletta, Harvey Weinstein hikayesinin bize daha geniş Amerikan kültürü hakkında ne söylediğini anlatıyor.

Auletta, Harvey Weinstein’ın sorununun her zaman sahip olamayacağı şeyleri istemesi olduğunu hatırlattı. Onun uyuşturucusuydu. Belki de bu, Weinstein’ın diğer tüm insanlarla, özellikle de kadınlarla olan derin empati eksikliğinin nedeniydi. Her iki durumda da, Weinstein’ın suçlu narsisizmi ve egoizmi, insan empatisinin mutlak antitezini yakalar.

Weinstein gibi, insan empatisini taklit eden teknolojide sahip olamayacağımız şeyi istiyoruz. Onun feci Hollywood Sonu, korkarım, süper gücümüzü tanıyıp kutlamazsak bizim sonumuz da olabilir. Zaman geçiyor. Neredeyse 2062.